کشاورزی ارگانیک یک سیستم کشاورزی است که در آن به جای استفاده از مواد شیمیایی و سموم برای کشت و تولید محصولات، از روش‌های طبیعی استفاده می‌شود. در این روش، حفظ سلامت خاک و استفاده از روش‌های بیولوژیکی برای کنترل آفات و بیماری‌ها ضروری است. حفظ تنوع زیستی و توجه به فرایندهای طبیعی در رشد و تکثیر گیاهان و حیوانات در کشاورزی ارگانیک اهمیت زیادی دارد. به عنوان مثال، کودهای طبیعی در کشاورزی ارگانیک عمدتا از ضایعات حیوانی و گیاهی حاصل می‌شوند.
تاریخچه کشاورزی ارگانیک
کشاورزی ارگانیک اولین بار در اواخر قرن نوزدهم در اروپا به عنوان پاسخی در برابر آسیب‌های زیست محیطی ناشی از کشاورزی صنعتی و آفت‌کش‌های شیمیایی شکل گرفت. کشاورزان در این دوره از مواد شیمیایی زیادی برای مقابله با آفات استفاده می‌کردند که نتیجه آن خاک‌های بی حاصل و آلودگی آب و هوا شد. از آن زمان به بعد، کشاورزی ارگانیک به طور گسترده‌تری به کار برده شد و در نیمه دوم قرن بیستم به یک روش استاندارد در کشاورزی تبدیل شد. به طوری که در سال‌های اخیر، شاهد رشد قابل توجهی در پذیرش کشاورزی ارگانیک در سطح جهانی هستیم.
تفاوت کشاورزی ارگانیک و سنتی
بیشتر کشورهای پیشرفته در حال حاضر این روش را به دلیل مزایای محیط‌زیستی و بهداشتی که دارد، مفید می‌دانند. تقاضا برای محصولات ارگانیک روزبه‌روز بیشتر می‌شود و بسیاری از تولیدکنندگان به این شیوه روی آورده‌اند. زیرا در مقایسه با کشاورزی سنتی، کشاورزی ارگانیک مصرف آفت‌کش را به حداقل می‌رساند، مانع از فرسایش خاک و نشت نیترات به آب‌های زیرزمینی خواهد شد. البته کشاورزی ارگانیک در مقایسه با سنتی، نقاط ضعفی نیز دارد مانند اینکه بازده محصول در آن در حدود 25% کمتر است. بنابراین باید در آینده بتوان با حفظ مزیت‌های آن، بازده محصول را نیز افزایش داد.
حتما بخوانید : جدیدترین ادوات کشاورزی در ایران و جهان
چرا کشاورزی ارگانیک اهمیت دارد؟
یکی از بزرگترین مزایای کشاورزی ارگانیک، حفظ محیط زیست است. کشاورزی صنعتی با استفاده از سموم شیمیایی و کودهای مصنوعی باعث آلودگی خاک، آب و هوا می‌شود که اثرات منفی زیادی بر محیط زیست دارد. در کشاورزی ارگانیک، از مواد طبیعی استفاده می‌شود که موجب حفظ خاک و کاهش آلودگی‌ها می‌شوند. با کاهش استفاده از مواد شیمیایی، میزان آلودگی در مناطق کشاورزی کمتر می‌شود و سلامت اکوسیستم‌های اطراف حفظ می‌شود.
استاندارد بالای بهداشت و سلامت
محصولات ارگانیک به دلیل عدم استفاده از مواد شیمیایی، آفت‌کش‌ها و سموم، برای انسان‌ها سالم‌تر هستند. بر اساس مطالعات مصرف مواد شیمیایی در طولانی‌مدت می‌تواند اثرات منفی زیادی بر سلامت انسان‌ها داشته باشد. در حالی که محصولات ارگانیک به واسطه رعایت استانداردهای بهداشتی، خطر مصرف سموم و مواد شیمیایی را به حداقل می‌رسانند. علاوه بر این، کشاورزی ارگانیک تاثیر مستقیمی بر کیفیت غذاهای تولید شده دارد و معمولاً محصولات با کیفیت و طعمی بهتر عرضه می‌کند.
کاهش اثرات منفی استفاده از سموم شیمیایی بر محیط زیست
استفاده از سموم شیمیایی به عنوان روش اصلی کنترل آفات و بیماری‌ها در کشاورزی صنعتی باعث بروز مشکلات زیست‌محیطی و سلامت شده است. این سموم شیمیایی که برای کنترل آفت‌ها به کار برده می‌شوند، علاوه بر آلودگی خاک، آب و هوا و در مجموع به محیط زیست آسیب می‌زنند. کشاورزی ارگانیک با استفاده از روش‌های طبیعی در مبارزه با آفات و بیماری‌ها، با کمترین اثرات منفی بر محیط و انسان‌ها همراه است.
حتما بخوانید : راهکارهای تکنولوژی برای تامین غذای جمعیت زمین
کشاورزی ارگانیک چگونه کار می‌کند؟
در کشاورزی ارگانیک، روش‌های طبیعی مانند استفاده از کودهای آلی، کمپوست و مالچ برای بهبود وضعیت خاک و مواد مغذی آن به کار می‌رود. خاک در کشاورزی ارگانیک نباید تحت تاثیر مواد شیمیایی قرار بگیرد. بنابراین، به جای استفاده از کودهای شیمیایی، کشاورزان ارگانیک از کودهای طبیعی همچون کود حیوانی، گیاهی و کمپوست بهره می‌برد. مطابق استاندارد کشاورزی ارگانیک آمریکا USDA به دلیل احتمال وجود عوامل بیماری‌زا، کود ارگانیک و حیوانی خاک باید حداقل 90 الی 120 روز قبل از برداشت محصول به خاک اضافه شوند ( بسته به اینکه آیا بخش برداشت شده محصول با زمين تماس دارد یا خیر). اما برای کود کمپوستی که حداقل 5 بار در طی 15 روز زیر و رو شده و دمای آن به 55 الی 77.2 درجه سانتی گراد رسیده باشد، محدودیتی از نظر زمان اضافه کردن آن به خاک وجود ندارد. کمپوست هم مواد آلی و مغذی به خاک می‌دهد و هم میکروب‌های مفید. از آنجا که مواد مغذی اغلب برای گیاهان غیر قابل جذب هستند، میکروب‌های خاک مواد آلی را تجزیه و مواد مغذی را برای گیاه قابل جذب می‌کنند.
(1)
آفات و مبارزه طبیعی با آنها
یکی از چالش‌های کشاورزی ارگانیک کنترل آفات بدون استفاده از سموم شیمیایی است. کشاورزی ارگانیک برای مبارزه با آفات از روش‌های طبیعی همچون استفاده از حشرات مفید، گیاهان دارویی یا تله‌های فیزیکی بهره می‌برد. این روش‌ها به کنترل آفات کمک می‌کنند بدون اینکه به محیط زیست آسیب برسانند زیرا سموم ارگانیک از منابع طبیعی تهیه می‌شوند. برخی از این سموم شامل موجودات زنده هستند مانند باکتری Bacillus Thuringiensis که برای کنترل آفات کرم مانند است. همچنین کاربرد سموم معدنی مانند گوگرد و مس نیز در کشاورزی ارگانیک مجاز هستند. گاهی نیز آفات با روش‌های کنترلی مانند چرخش محصول کنترل می‌شوند.
(1)
حتما بخوانید : کشاورزی مدرن چیست؟+مزایا، معایب و روش ها
مقررات کشاورزی ارگانیک
کشاورزان برای اینکه محصولات خود را با برچسب “ارگانیک” بفروشند باید از دولت گواهینامه دریافت کنند. استانداردهای ارگانیک در امریکا و اروپا شامل ممنوعیت استفاده از آفت کش، کود سنتزی، پرتودهی، فاضلاب و محصولاتی با ژنتیک تغییر یافته است. مزایا، محدودیت ها و مقررات کشاورزی ارگانیک نشان می‌دهد که می‌توان با پرداخت هزینه بیشتر برای محصولات ارگانیک از مزایای زیست محیطی و سلامتی آن بهره مند شد.
(1)
حتما بخوانید : جدیدترین روش های کشاورزی 2025
تفاوت کشاورزی ارگانیک با کشاورزی سنتی و صنعتی
کشاورزی ارگانیک و کشاورزی صنعتی تفاوت‌های زیادی با هم دارند. مهم ترین تفاوت آنها این است که کشاورزی صنعتی از مواد شیمیایی برای افزایش بازده محصول استفاده می‌کند، اما کشاورزی ارگانیک بر استفاده از روش‌های طبیعی تمرکز دارد. کشاورزان صنعتی به استفاده از سموم شیمیایی برای مبارزه با آفات و همچنین کاربرد کودهای مصنوعی تمایل دارند، در حالی که کشاورزان ارگانیک به استفاده از ترکیب‌های طبیعی مانند کمپوست روی می‌آورند یا اینکه برای حفظ کیفیت خاک از روش تغییر نوع کشت و تناوب زراعی استفاده می‌شود.
(3)
مزایا و چالش‌های کشاورزی ارگانیک
هرچند تولید محصولاتی با کیفیت بالا، سرشار از مواد مغذی و فاقد هرگونه سموم شیمیایی تنها در چارچوب کشاورزی ارگانیک امکان پذیر است اما نمی‌توان از دشواری های این مسیر هم غافل بود. در ادامه برخی از چالش‌ها و همچنین فواید کشاورزی ارگانیک را با هم بررسی کنیم:
مزایای کشاورزی ارگانیک
کشاورزی ارگانیک به دلیل عدم استفاده از مواد شیمیایی و سموم، در حفظ محیط زیست و سلامت انسان‌ها موثر است. کشاورزی ارگانیک به طور معمول نیاز به مصرف کم انرژی دارد و همچنین منجر به کاهش مصرف منابع طبیعی می‌شود.
یک پژوهش در موسسه Rodale در طول 40 سال بر روی مقایسه تاثیرات کشاورزی ارگانیک و معمولی انجام شده است. این مطالعه مزایای کشاورزی ارگانیک را شامل موارد زیر می‌داند:
- بازده محصولات کشاورزی ارگانیک پس از یک دوره 5 ساله ممکن است بتواند با کشاورزی معمولی برابر شود.
- در زمان خشکسالی، کشاورزی ارگانیک تا حدود 40% بهتر از کشاورزی معمولی است.
- کشاورزی ارگانیک 3 تا 6 برابر سود بیشتری برای کشاورزان به همراه دارد.
- هیچ گونه ماده شیمیایی سمی به منابع آبی نفوذ نمی کند.
- کشاورزی ارگانیک 45% کمتری آزاد می کند.
- حجم آب نفوذی در خاک در سیستم های ارگانیک 15 تا 20 درصد بیشتر از سیستم های معمولی است.
- تنوع زیستی در کشاورزی ارگانیک حفظ می‌شود و یکی از اهداف کشاورزی ارگانیک افزایش تنوع زیستی است. افزایش تنوع گیاهی و حیوانی در مزارع ارگانیک موجب تعادل اکوسیستم‌های طبیعی می‌شود. این تعادل به کمک بهبود ساختار خاک و حفظ سلامت گیاهان می‌آید.
(2)
حتما بخوانید : مکانیزاسیون در کشاورزی|بررسی مزایا و چالش ها
چالش‌ها و محدودیت‌های موجود در کشاورزی ارگانیک
علی‌رغم مزایای زیادی که کشاورزی ارگانیک دارد، این روش با چالش‌هایی مواجه است. کشاورزان ارگانیک باید به طور مداوم در مدیریت خاک، آفات و بیماری‌ها دقیق باشند و در بسیاری از مواقع، کار بیشتری نسبت به کشاورزان صنعتی برای کنترل کیفیت محصولات انجام دهند. در ادامه برخی از چالش‌های کشاورزی ارگانیک را با هم بررسی می‌کنیم:
- هزینه‌های زیاد: معمولا محصولات ارگانیک بازده کمتری نسبت به کشاورزی معمولی دارند و همچنین نیاز به نیروی کار ماهری دارند که بتواند از پس چالش‌ها و تکنیک‌های کشاورزی ارگانیک برآید.
- تامین مواد اولیه مانند کود طبیعی: در کشاورزی ارگانیک ممکن است تهیه کود طبیعی و غیرشیمیایی کمی دشوار باشد.
- کنترل آفات: به دلیل محدودیت استفاده از مواد شیمیایی در این سیستم، روش‌های کنترل آفات در کشاورزی ارگانیک با مشکلات زیادی همراه است.
- صدور گواهینامه: فرآیند دریافت گواهینامه ارگانیک می تواند زمان بر و پر هزینه باشد، به ویژه برای کشاورزانی که منابع محدودی دارند.
- بازار محدود: درست است که بازار محصولات سالم کشاورزی در حال رشد است اما هنوز تقاضا برای این محصولات کافی نیست.
- عدم حمایت دولت: در برخی از کشورها، حمایت کافی برای کشاورزی بدون سموم شیمیایی وجود ندارد.
(4)
کشاورزی ارگانیک در مقابل کشاورزی پایدار
هرچند کشاورزی ارگانیک و پایدار هر دو در مقابله با مشکلات زیست محیطی شباهت های زیادی دارند اما این دو تفاوت‌هایی اساسی با هم دارند که در ادامه هر یک را بررسی می‌کنیم.
تفاوت‌های اساسی بین کشاورزی ارگانیک و کشاورزی پایدار
در حالی که کشاورزی ارگانیک به‌طور خاص به دنبال استفاده از روش‌های طبیعی و کاهش سموم شیمیایی است، هدف کشاورزی پایدار ارتقای محیط زیست، مشکلات اجتماعی و اقتصادی در حوزه کشاورزی است. معمولا کشاورزی پایدار اقتصادی‌تر از ارگانیک است و بیشتر با هدف حمایت از کشاورزان محلی انجام می‌شود.
حتما بخوانید : تاثیر سموم شیمیایی در کشاورزی و محیط زیست و سلامت انسان
شباهت کشاورزی ارگانیک و کشاورزی پایدار
برخی از شباهت های کشاورزی پایدار و ارگانیک شامل موارد زیر است:
- عدم استفاده از مواد شیمیایی و مضر
- حفظ سلامت خاک با استفاده از کمپوست یا تناوب در زراعت
- مدیریت آفات محصول با روش های طبیعی
آیا کشاورزی ارگانیک بخشی از کشاورزی پایدار است؟
در واقع کشاورزی ارگانیک بخشی از کشاورزی پایدار است، اما به طور مشخص تمام ویژگی‌های کشاورزی پایدار را در بر نمی‌گیرد. کشاورزی ارگانیک با کاهش استفاده از سموم شیمیایی و افزایش استفاده از روش‌های طبیعی برای تولید محصول، به حفظ محیط زیست کمک می‌کند. این ویژگی‌ها، همراه با مصرف کم انرژی و ایجاد تنوع زیستی، باعث می‌شود که کشاورزی ارگانیک به عنوان بخشی .از کشاورزی پایدار شناخته شود. هماهنگی میان کشاورزی ارگانیک و کشاورزی پایدار اهمیت زیادی دارد. برای بهبود شرایط زمین، منابع طبیعی و مبارزه با تغییرات اقلیمی، لازم است که کشاورزی ارگانیک در چارچوب کشاورزی پایدار انجام شود.
وضعیت جهانی کشاورزی ارگانیک
مصرف‌کنندگان بیشتر به دنبال غذای سالم و بدون سموم شیمیایی هستند و این گرایش موجب رشد تقاضا و افزایش نیاز به کشاورزی ارگانیک در سراسر جهان شده است. کشورهای پیشرفتهای مانند آمریکا، آلمان و فرانسه از تولید محصولات ارگانیک حمایت زیادی می‌کنند. این کشورها برای ارتقای کشاورزی ارگانیک و تشویق کشاورزان به استفاده از این روش‌ها برنامه‌های خاصی دارند. اما با وجود پیشرفتهای چشمگیر، هنوز هم این کشورها با چالش‌هایی مانند بازار کوچک و هزینه‌های بالای تولید دست و پنجه نرم می‌کنند.
آینده کشاورزی ارگانیک در ایران و جهان
با توجه به مشکلات زیست‌محیطی ناشی از کشاورزی صنعتی، کشاورزی ارگانیک به عنوان راه‌حلی پایدار برای کشاورزی در آینده مطرح شده است. این روش می‌تواند به حفظ منابع طبیعی، تنوع زیستی و سلامت محیط‌زیست کمک کند و در بلندمدت به یک گزینه مناسب برای کشاورزی پایدار و کاهش آسیب به کره زمین تبدیل شود.
حتما بخوانید : تاثیر کودهای شیمیایی و ارگانیک در کشاورزی
چشم‌انداز رشد کشاورزی ارگانیک در ایران
ایرانی‌ها نیز به تدریج به فواید کشاورزی ارگانیک پی برده‌اند و تمایل آنها به استفاده از محصولات ارگانیک در حال گسترش است. اما هنوز حمایت‌های لازم از سوی دولت برای رشد کشاورزی ارگانیک به صورت موثر شکل نگرفته است. بنابراین، با توجه بیشتر به سلامت محیط زیست و غذای سالم در ایران، کشاورزی ارگانیک می‌تواند در آینده رشد چشم‌گیری داشته باشد.
چالش‌های کشاورزی ارگانیک در ایران و راه‌های برطرف کردن آنها
آینده کشاورزی ارگانیک در ایران همچنان با مشکلات زیادی مواجه است. این مشکلات شامل هزینه‌های بالا، کمبود دانش و منابع است. دولت و بخش خصوصی باید از راه‌هایی مانند یارانه دادن، آموزش تخصصی کشاورزان و فراهم کردن حمایت‌های مالی برای توسعه کشاورزی ارگانیک در کشور استفاده کنند. به این ترتیب، در آینده‌ای نزدیک کشاورزی ارگانیک می‌تواند به شکل‌گیری امنیت غذایی پایدار در کشور کمک کند. رشد تقاضا برای محصولات ارگانیک و افزایش آگاهی از مزایای آن، این روند را تسریع خواهد کرد و در نهایت به توسعه جهانی کشاورزی ارگانیک در راستای حفظ سلامت انسان‌ها و محیط زیست کمک خواهد کرد.
(5)
رسام جی پی اس
شرکت رسام جی پی اس (رسام لیان ماشین، رنجبران سابق) به عنوان تولیدکننده و عرضه کننده انواع ماشین آلات اتوماسیون کشاورزی، نماینده فروش تجهیزات تسطیح ماهواره ای و تسطیح لیزری کانامک کانادا با ارائه تجهیزات کشاورزی با بهترین کیفیت، همواره در تلاش بوده است تا رضایت مشتریان محترم را جلب نماید.
چنانچه در حوزه تسطیح زمین های کشاورزی فعالیت دارید و به دنبال تهیه تجهیزات تسطیح هستید، می توانید پرای آگاهی از قیمت دوربین تسطیح لیزری و همچنین قیمت دوربین ماهواره ای تسطیح زمین می توانید با شماره 02166593922 تماس حاصل فرمائید.
