اگر تاکنون در هنگام رانندگی به جاده دقت کرده باشید، بدون شک متوجه تفاوت جاده‌های هموار با جاده‌های ناهموار شده‌اید. هرچقدر که جاده‌ها صاف‌تر باشند، حرکت اتومبیل‌ها نیز روی آن ها راحت‌تر و بدون دردسر خواهد بود. حال شاید برای شما هم سوال پیش آمده باشد که سطح جاده‌ها چگونه ایجاد می‌شوند؟
گریدر یا شیب ساز (grader) یک ماشین‌آلات سنگین مهندسی عمران است که به صورت وسیع در پروژه‌های راه سازی از آن استفاده می‌شود و به طور کلی، عملیات تسطیح زمین را انجام می‌دهد. در این مقاله از رسام، به کاربرد و نحوه کار گریدرها می‌پردازیم. در این روند با ما همراه باشید.
گریدر چیست؟
گریدر، دستگاهی است که عملیات تنظیم شیب، صاف کردن سطوح و تسطیح خاک‌برداری‌ها و خاک‌ریزی‌ها را در طول مسیر انجام می‌دهد. به عبارتی، گریدر، ابزاری است که با تیغه بزرگ خود، سطح زمین را به شکل دلخواه تغییر می‌دهد. همچنین این وسیله علاوه بر هموار سازی سطح خاک، در شیب دادن به جاده و خیابان‌ها نیز نقش بسیار مهمی دارد.
به طور عمده می‌توان گفت که از گریدرها، برای تسطیح سطوح، شیب‌سازی، حمل و نقل خاک و برف‌روبی استفاده می‌شود.
نحوه کار گریدر
نحوه کار گریدر به طور خلاصه به این صورت است:
- حرکت تیغه: تیغه گریدر در جهات مختلف حرکت می‌کند و قابلیت تغییر زاویه دارد. با حرکت تیغه، خاک اضافی برداشته شده و به نقاطی که به خاک بیشتری نیاز دارند منتقل می‌شود.
- سیستم هیدرولیک: سیستم هیدرولیک، حرکت تیغه و سایر اجزای گریدر را کنترل می‌کند و به راننده اجازه می‌دهد تا با دقت بسیار بالا، تیغه را در موقعیت دلخواه قرار داده و عملیات تسطیح زمین را انجام دهد.
- چرخ‌های جلویی: چرخ‌های جلویی گریدر، قابلیت چرخش دارند و به راننده اجازه می‌دهند تا جهت حرکت گریدر را کنترل کند.
- چرخ‌های عقب: چرخ‌های عقب گریدر، نیروی محرکه را تأمین می‌کنند و به حرکت گریدر کمک می‌کنند.
مراحل کلی کار با گریدر را می‌توان به این صورت بیان کرد:
- آماده‌سازی: قبل از شروع کار، باید گریدر را بررسی کرده و اطمینان حاصل شود که همه اجزای آن به درستی کار می‌کنند. همچنین باید منطقه کاری را مشخص کرده و موانع موجود برطرف شود.
- تسطیح: تیغه گریدر را در موقعیت مناسب قرار داده و با حرکت آهسته گریدر، سطح زمین را صاف می‌کنند. برای دستیابی به سطحی کاملا صاف، ممکن است نیاز به چندین بار این عملیات تکرار شود.
- حفر کانال: برای حفر کانال، تیغه را در زاویه مناسب قرار می‌دهند و با حرکت گریدر به جلو و عقب، خاک را جابه‌جا می‌کنند.
- ایجاد شیب: برای ایجاد شیب، تیغه را در زاویه مورد نظر قرار داده و با حرکت گریدر، سطح زمین را به شکل دلخواه تغییر می‌دهند.
حتما بخوانید :تسطیح زمین با گریدر
انواع گریدر از نظر نوع تیغه و کاربردهای آن
- تیغه مستقیم: این نوع تیغه برای عملیات ساده مانند تسطیح سطح زمین استفاده می‌شود.
- تیغه منحنی: این تیغه برای ایجاد شیب و کانال استفاده می‌شود.
- تیغه V شکل: گریدر تیغه V شکل، یکی از انواع تیغه‌هایی است که در گریدرهای راهسازی برای انجام عملیات مختلفی مانند کندن جوی، ایجاد شیب و شکل‌دهی سطح مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- تیغه универсаل: این تیغه، ترکیبی از انواع دیگر تیغه‌ها است و برای انواع عملیات‌های مختلف قابل استفاده است.
انواع گریدر از نظر نوع موتور
گریدرها از نظر داشتن یا نداشتن موتور به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند:
- گریدر بدون موتور
استفاده از گردیر‌های بدون موتور، امروزه منسوخ شده است و فقط در شرایط‌های خاص مثل سطوحی که خاک آن سخت یا دارای آب است از آن استفاده می‌شود.
- گریدرهای موتوردار
این نوع گریدر، با کمک نیروی موتور حرکت کرده و سپس این نیروی موتور توسط سیستم های هیدرولیکی تقویت و هدایت می‌شود.
گریدرهای موتوردار به 3 نوع سبک، متوسط و سنگین تقسیم می‌شوند.
حتما بخوانید : اسکریپر چیست؟| کاربرد اسکریپر و انواع آن
انواع گریدر بر اساس اندازه و قدرت و کاربردهای آن
گریدرها بر اساس اندازه، مفصلی بودن، قابلیت کمرشکنی، قدرت موتور و کاربرد چند نوع تقسیم می‌شوند که هرکدام از آنها کارایی منحصر به فرد خود را دارا است.
گریدرهای سبک: گریدرهای سبک عمدتا برای کار‌های کوچک‌تر در فضا‌های محدود مورد استفاده قرار می‌گیرند.
گریدرهای متوسط: این نوع از گریدر، پرکاربرد‌ترین نوع آن می‌باشد که برای پروژه‌های متوسط تا بزرگ از آن استفاده می‌شود.
گریدرهای سنگین: از گریدرهای سنگین برای پروژه‌های بسیار بزرگ و سخت استفاده می‌کنند.
مزایای استفاده از گریدر
گریدر، یکی از تجهیزات مهم و کاربردی در صنعت راهسازی و ساخت و ساز است که عمدتا از آن برای تسطیح زمین استفاده می‌شود. با این حال گریدرها کاربردی بیشتر از فقط تسطیح زمین دارند که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
- کارایی بالا در شرایط مختلف: گریدرهای مدرن، موتور‌های قدرتمند و سیستم‌های هیدرولیکی پیشرفته‌ای دارند که در شرایط مختلف آب و هوایی و زمین‌های ناهموار امکان کار را به آنها می‌دهد.
- نگهداری جاده‌ها: از گریدرها برای نگهداری و تعمیر جاده‌ها استفاده می‌شود. با استفاده از این ماشین سنگین، می‌توان چاله‌ها و ترک‌های سطح جاده را پر کرده و شیب جاده را تنظیم کرد.
- آماده‌سازی بستر جاده: گریدر، از بهترین ابزاری است که در عملیات تسطیح سازی جاده قبل از آسفالت کردن آن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- جابه‌جایی خاک و مصالح: گردیر‌ها قادرند تا حجم زیادی از خاک و مصالح را جابجا کنند. این ویژگی، باعث کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت انجام پروژه می‌شود.
- حفر کانال و ایجاد شیب: علاوه بر عملیات تسطیح زمین، گریدر می‌تواند برای حفر کانال‌ها، ایجاد شیب و شکل‌دهی به سطوح زمین نیز مورد استفاده قرار گیرد.
- تسطیح دقیق و سریع سطوح: گریدر قادر است تا به حرکت تیغه خود روی سطح زمین، به سرعت و با دقت زیاد ناهمواری‌ها را برطرف کرده و سطحی صاف و یکدست را ایجاد کند. این امر در ساخت جاده‌ها، باند فرودگاه‌ها، سدها و سایر سازه‌های مهندسی بسیار مهم است.
- پاکسازی مسیر‌ها: از گریدرها برای پاک سازی مسیر‌ها و بازگشایی راه‌ها در مواقع اضطراری مثل سیل و زلزله استفاده می‌شود.
- ساخت رمپ‌ها و مسیرهای دسترسی: گریدر می‌تواند رمپ‌ها و مسیرهای دسترسی مورد نیاز در سایت‌های صنعتی را ایجاد کند.
- خراش دادن (Scarifying) : برای عملیات خراش دادن که شامل برداشتن خاک سطحی ناحیه مورد نظر و پوشاندن آن با مواد دیگر مانند آسفالت، شن یا مصالح دیگر است از گریدرها استفاده می‌شود.
- پهن کردن بتن روی پیاده رو و همچنین تنظیم سطح خاک برای کاشت محصول با استفاده از ابزار آلات جانبی ویژه، گردیر‌ها، به بهترین شکل ممکن این عملیات را انجام می‌دهند.
حتما بخوانید : منظور از عملیات خاکی چیست؟|مراحل، کاربرد و هزینه آن
با وجود کاربردهای فراوان گریدر، استفاده از آن مزایای منحصر به فرد خودش را دارد که در ادامه به آنها می‌پردازیم:
- قابلیت تنظیم زاویه تیغه برای ایجاد شیب مناسب
- قابلیت تنظیم چرخ‌های جلویی
- امکان حرکت رو به عقب به کمک جعبه دنده عقب
- قابلیت دور زدن
- تنها به یک اپراتور یا راننده نیاز دارد
- هزینه بهره‌برداری کم
نکات ایمنی حین استفاده از گریدر
مانند تمامی تجهیزات، رعایت نکات ایمنی در زمان استفاده از گریدر نیز برای حفظ ایمنی بیشتر ضروری است. به طور کلی حین استفاده از گریدر باید نکات زیر رعایت شود:
- آموزش: اطمینان حاصل کنید که اپراتور گریدر به طور کامل با نحوه کار دستگاه و نکات ایمنی آشنا است.
- راننده به عنوان اپراتور، باید از نحوه عملکرد گریدر، نحوه کنترل و محدودیت‌های آن اطلاعات کافی داشته باشد.
- راننده به عنوان اپراتور، پیش از روشن کردن گریدر باید اطمینان حاصل کند که شیء مزاحمی اطراف آن وجود ندارد.
- راننده به عنوان اپراتور، برای ورود به اتاق راننده، باید از نردبان مخصوص استفاده کند.
- راننده به عنوان اپراتور، باید به گروه عملیاتی درباره آغاز به کار گریدر اطلاع رسانی کند.
- در زمان روشنایی روز از گریدر استفاده شود.
- راننده به عنوان اپراتور باید پس از اتمام عملیات و استفاده، تیغه‌های گریدر را در وضعیت عادی قرار دهد و گریدر را در مکانی مطمئن و سطحی مسطح متوقف کند.
نکات ایمنی عمومی:
- تعمیر و نگهداری: دستگاه را به طور مرتب سرویس و نگهداری کنید.
- بارگیری مناسب: از بارگیری بیش از حد دستگاه خودداری کنید.
- توجه به نقاط کور: به دلیل نقاط کور دستگاه، هنگام حرکت به عقب یا انجام مانورهای پیچیده، احتیاط بیشتری کنید.
- آموزش مداوم: به طور مرتب به اپراتورها آموزش‌های ایمنی داده شود.
رعایت این نکات ایمنی، به طور قابل توجهی از بروز حوادث و آسیب‌های ناشی از کار با گریدر جلوگیری می‌کند. برای اطلاعات بیشتر و جزئی‌تر، می‌توانید به منابع ایمنی و استانداردهای مربوطه مراجعه کنید.
حتما بخوانید : فناوری های پیشرفته در ماشین آلات خودکار تسطیح زمین
سخن آخر
به طور کلی، گریدر یک ابزار بسیار کاربردی و همه کاره در صنعت ساخت و ساز است که در طیف وسیعی از پروژه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای افرادی که در صنعت راهسازی و یا عمران فعالیت می‌کنند، داشتن شناخت و آشنایی اولیه با گریدر از واجباتی است که به طور حتم باید رعایت شود. در این مقاله سعی کردیم که تا شما را با گریدر، کاربردهای آن و نکات ایمنی حین استفاده از گریدرها آشنا کنیم.
نظرات و سوالات خود را در قسمت کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید.
