اسکریپر چیست| کاربرد و انواع آن

دستگاه‌های اسکریپر، ماشین‌ها و تجهیزات سنگین و قدرتمند چند کاره‌ای هستند که برای هموارکردن زمین، گودبرداری، حمل و انتقال موادی نظیر خاک، ماسه، شن و سایر مواد سست طراحی شده‌اند. از این دستگاه‌ها در صنایع مختلف مانند صنایع ساختمانی، معدنی، عمرانی و کشاورزی استفاده می‌شود. ماشین اسکریپر در مدت زمان کمی می‌تواند مقدار زیادی مواد (مانند خاک و شن) را در مسافت‌های متوسط تا زیاد بارگیری، حمل و تخلیه کرده و مجدداً به موقعیت مورد نظر خود بازگردند. این ماشین‌ها اغلب در زمین‌هایی فاقد سنگ‌های بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کاربرد اسکریپر

اسکریپر برای کار در پروژه‌های بزرگ مانند راه‌سازی، معدن، تسطیح و احیای زمین بسیار مناسب است. این دستگاه‌ها با قابلیت حفر، بارگیری و حمل و انتقال حجم بسیار بالایی از مواد (با سرعت بالا و حداقل فعالیت دستی) طراحی شده‌اند. ماشین اسکریپر دارای کاربردهای مختلفی است. در ذیل به برخی از کاربردهای اسکریپر اشاره می‌شود:

• حفاری: این دستگاه‌ها زمین را حفر کرده و لایه‌های مختلف خاک را از طریق جام حمل می‌کنند.
• درجه‌بندی و تسطیح زمین: دستگاه‌های اسکریپر با توزیع یکنواخت و تسطیح و هموار کردن زمین در مکان‌های نیازمند به تنظیم شیب یا آماده‌سازی زمین برای ساخت و ساز، موثر هستند.
• راه‌سازی: ماشین اسکریپر موادی مانند شن، ماسه و خاک را برای ساخت بستر مناسب برای جاده‌ها جابجا می‌کند. این امر منجر به تراکم و درجه‌بندی مناسب زمین مورد نظر می‌شود. اسکریپرها معمولاً در ترکیب با سایر ماشین آلات و تجهیزات راه‌سازی برای دستیابی به نتایج مطلوب و دقیق استفاده می‌شوند.
• حمل و انتقال مواد: ماشین اسکریپر برای حمل و انتقال موادی مانند خاک در فواصل کوتاه تا متوسط ایده‌آل هستند. با استفاده از این ماشین‌ها مقدار زیادی از مواد بدون نیاز به تجهیزات اضافی و کار دستی از محل مورد نظر به مکان دیگری انتقال می‌یابد.
• عملیات معدن: ماشین‌های اسکریپر به طور بسیار گسترده در صنایع معادن به ویژه معادن رو باز استفاده می‌شوند. این دستگاه‌ها مواد معدنی را استخراج کرده و به منظور پردازش یا ذخیره‌سازی بیشتر به مناطق تعیین شده منتقل می‌کنند.
• کشاورزی و احیای زمین: این ماشین‌ها برای کاربردهای کشاورزی مانند آماده‌سازی زمین برای کاشت، تسطیح اراضی، ایجاد جاده‌های اطراف مزارع و ایجاد کانال‌های آبیاری استفاده می‌شوند. از این ماشین‌ها برای احیای زمین و بازسازی مناطق آسیب دیده استفاده می‌شود.
• ساخت و نگهداری سد: ماشین اسکریپر برای جابه‌جایی و قرار دادن مصالحی مانند خاک رس، شن، ماسه و همچنین ساخت خاکریز و خطوط مورد نظر برای سازه سد استفاده می‌شود.
• اصلاح و بهسازی محیط: از دستگاه اسکریپر می‌توان در پروژه‌های بهسازی محیطی، برای حمل و انتقال زباله‌ها و مواد اضافی از فضای مورد نظر به مکان تعیین شده استفاده کرد.

انواع اسکریپر

دستگاه‌های اسکریپر دارای انواع مختلفی هستند. در ذیل به اسکریپر و انواع آن اشاره می‌شود:

• اسکریپر چرخ دار تک موتوره

اسکریپرهای چرخ دار تک موتوره از رایج‌ترین دستگاه‌های اسکریپر هستند که با یک موتور طراحی شده‌اند. این دستگاه‌ها دارای یک جام برای قرار گرفتن مواد در آن و یک دیواره (محفظه) جلویی جام (Apron)  برای جلوگیری از ریزش مواد هستند. این اسکریپرها در زمین‌های صاف بهترین عملکرد را دارند. جام این اسکریپرها دارای بالابرهای هیدرولیک است که امکان تخلیه مواد داخل جام را در محل دیگر فراهم می‌کند. این اسکریپرها دارای سرعت بالا بوده و هزینه خرید آن‌ها نسبت به سایر اسکریپرها کم است. اما ظرفیت حمل اسکریپرهای تک موتوره نسبت به سایر اسکریپرها کمتر است.

• اسکریپر چرخ دار دو موتوره

اسکریپر چرخ دار دو موتوره، علاوه بر موتور موجود در جلوی وسیله نقلیه، در قسمت تریلر نیز دارای موتور است. از این رو، این نوع از دستگاه‌های اسکریپر به منظور استفاده در زمین‌های ناهموار و همچنین برای زمین‌هایی دارای خاک مرطوب و نرم مانند ماسه مناسب‌تر هستند.

• اسکریپر کششی

ماشین اسکریپر کششی تریلرهای بدون موتور هستند که برای به حرکت در آمدن باید روی ماشین آلات دیگر (مانند تراکتور) نصب شوند. این ماشین‌ها باید قدرت به حرکت در آوردن این اسکریپر را داشته باشند. این نوع از اسکریپرها برای پروژه‌های کشاورزی و خاک‌های نرم بسیار مناسب هستند. این ماشین‌ها علی رغم کوچک بودن، برای کشاورزان محلی بسیار کارآمد و مفید هستند.

• اسکریپر بالابر (نقاله‌دار)

این نوع از اسکریپرها بر خلاف سایر اسکریپرها که به یک دیواره (محفظه) جلویی جام متکی هستند، از یک بالابر در قسمت جلویی دستگاه بهره می‌‌برند. این بالابر می‌تواند به صورت الکترونیکی یا هیدرولیکی حرکت کند. با حرکت اسکریپر، پاروهای متصل به تسمه‌های (زنجیرهای) نقاله، خاک را به درون جام می‌ریزند. مواد درون جام هم زمان مخلوط شده و با ادامه کار دستگاه همگن می‌شوند. بنابراین مواد (مانند خاک و شن) در جام برجسته دستگاه بارگیری شده و سپس با لغزش کف جام به عقب، بار را تخلیه می‌کند. در حقیقت بر خلاف سایر اسکریپرها که صفحه تخلیه کننده جام دارند، این اسکریپرها برای مرحله تخلیه از کف دستگاه استفاده می‌کند. این بالابر می‌تواند به صورت معکوس نیز حرکت کند. این امر منجر به یکنواخت‌تر شدن سطوح می‌شود. از این اسکریپرها می‌توان برای حفاری، تسطیح زمین و فشرده‌سازی خاک استفاده کرد. اسکریپرهای بالابر برای حمل خاک‌های ریز مانند خاک رس ریز، خاک سطحی، ماسه و سایر موارد ریز مناسب‌ هستند.

نحوه کار اسکریپر

عملکرد اسکریپر در ۴ مرحله انجام می‌شود. این مراحل عبارتند از:

• مرجله بارگیری: با بالابردن محفظه جلوی جام و قرار گرفتن تیغه‌های برش بر روی سطح مورد نظر، خاک از روی سطح زمین برش خورده و وارد محفظه جام می‌شود. عملیات بارگیری بسته به ظرفیت اسکریپر ادامه می‌یابد. بعد از اتمام ظرفیت جام، تیغه برش بالا رفته و محفظه جلوی جام برای جلوگیری از ریزش مواد بسته می‌شود.
• مرجله حمل بار: در این مرحله بار از زمین مورد نظر به سمت محل تخلیه حرکت می‌کند. در زمان انتقال مواد باید محفظه جلوی جام بسته باشد. همچنین در زمان انتقال مواد، جام دستگاه باید از سطح زمین فاصله داشته باشد.
• مرحله تخلیه بار: در هنگام تخلیه، جام در ارتفاع مناسبی قرار گرفته و محفظه جلوی جام بالا می‌رود. صفحه تخلیه کننده جام (در قسمت عقب دستگاه) با حرکت به سمت جلو منجر به خروج بار از محفظه جلوی جام می‌شود.
• بازگشت به محل خاک‌برداری: با اتمام مرحله تخلیه بار، جام اسکریپر در حالت مستقیم و با ارتفاع مناسب قرار می‌گیرد. محفظه جلوی جام بسته شده و صفحه تخلیه جام نیز کاملاً در قسمت انتهایی دستگاه قرار می‌گیرد. در این هنگام اسکریپر به مخل مورد نظر بازگشته و عملیات را مجدداً تکرار می‌کند.

مشخصات فنی اسکریپر

مشخصات فنی ماشین آلات اسکریپر عبارتند از:

• حجم جام‌های این ماشین آلات سنگین حدود ۷ تا ۴۵ متر مکعب است.
• قدرت موتور اسکریپرها در حدود ۱۷۵ تا ۹۵۰ اسب بخار است.
• ماشین‌های اسکریپر دارای وزن ناخالص ۲۷.۲۴ تا ۷۲.۲۲ تن هستند.
• طول دستگاه‌های اسکریپر در حدود ۱۰.۱۳ تا ۱۶.۱۷ متر است.
• عرض این ماشین‌ها در حدود ۲.۶ تا ۳.۹۱ متر است.
• سرعت ماشین‌های اسکریپر تا حدود ۵۵ کیلومتر بر ساعت می‌رسد.
• ظرفیت پر این ماشین آلات حدود ۶.۸ تا ۴۶ متر است.
• ظرفیت انباشته اسکریپرها در حدود ۸.۴ تا ۵۵ متر مکعب است.

نتیجه گیری:

اسکریپرها نسبت به سایر ماشین آلات تسطیح و خاک‌برداری دارای کاربردهای بسیار زیادی هستند. برای نمونه اسکریپر نسبت به بولدوزر دارای مزایای بیشتری در ساخت و ساز است. این دستگاه‌ها ظرفیت بیشتری برای حمل مواد داشته و این امر موجب انجام سریع عملیات، کاهش تعداد دفعات بارگیری و حمل و نقل و صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌ها می‌شود. از سوی دیگر مخزن و جام تعبیه شده در ماشین اسکریپر موجب انتقال مواد با حداقل ریزش در مسافت‌های طولانی می‌شود. بنابراین استفاده از این ماشین‌های سنگین در افزایش بهر‌ه‌وری پروژه‌های مورد نظر در صنایع مختلف نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند.

سوالات متداول 

1.دستگاه اسکریپر چیست؟

ماشین اسکریپر یکی از ماشین‌آلات سنگین برای حفاری، بارگیری و حمل و انتقال مواد و تسطیح زمین است که از چند قسمت اصلی جام (ظرف بزرگ و منحنی که در جلوی اسکریپر قرار گرفته و برای جمع کردن و حمل مواد استفاده می‌شود)، محفظه جلویی جام (باز شدن این دیواره سبب ورود مواد به درون جام می‌شود)، صفحه تخلیه جام یا اجکتور (با حرکت رو به جلو این دیواره امکان تخلیه کنترل شده مواد ایجاد می‌شود) و تیغه برش (در قسمت جلوی جام اسکریپر قرار گرفته و برای برش و شل کردن مواد استفاده می‌شود. این تیغه باعث ورود مواد به داخل جام می‌شود) تشکیل شده است.

2.کاربرد اسکریپر چیست؟

از کاربرد‌های اسکریپر می‌توان به حفاری، راه‌سازی، درجه‌بندی و تسطیح زمین، گودبرداری، عملیات معدن، ساخت و نگهداری سد، فشرده‌سازی خاک، کشاورزی و احیای زمین، اصلاح و بهسازی محیط و جابه‌جایی موثر حجم بالایی از مواد مانند خاک، شن، زباله و سایر مواد اشاره کرد.