آماده سازی زمین کشاورزی و مراحل انجام آن

فرایند آماده‌ سازی زمین کشاورزی با تضمین شرایط ایده‌آل خاک برای کاشت محصولات زراعی، منجر به تولید محصولات بیشتری می‌شود. عوامل مختلفی مانند عمق خاک، کیفیت خاک، در دسترس بودن منابع آبی و فاصله منابع آبی تا مزرعه و میزان کیفیت آب نقش بسیار مهمی در تولید محصولات با کیفیت و انبوه دارند. آماده سازی زمین کشاورزی باید به درستی و با دقت انجام شود تا مطمئن شوید که روند کار به خوبی پیش می‌رود و نتیجه نهایی همان چیزی است که به دنبال آن هستید؛ یعنی بهبود آبیاری و افزایش تولید محصولات سالم و کاهش خسارات و هزینه ها. در این مقاله رسام جی پی اس، به شرح اقدامات اولیه در اماده سازی زمین و همه چیزهایی که برای آماده سازی خاک برای کاشت نیاز دارید، خواهیم پردخت؛

مراحل آماده سازی زمین کشاورزی

اولین مرحله از اقدامات اولیه در اماده سازی زمین کشاورزی، آماده سازی خاک برای کشت است که شامل چندین مرحله بوده و از ارزیابی خاک تا شیب بندی درست زمین را شامل می شود.

۱. ارزیابی خاک 

در مرحله اول آماده سازی خاک کشاورزی، ابتدا باید خاک زمین برای تعیین نوع، کیفیت و ترکیبات موجود در آن مورد ارزیابی قرار بگیرد. آزمایش خاک مرحله  مهمی است، زیرا اطلاعات ضروری را ارائه می دهد که می تواند به شما در شناسایی مشکلات احتمالی و برنامه ریزی برای بهترین استراتژی کمک کند. همچنین به شما کمک می کند تا سطح pH، میزان مواد مغذی و مواد آلی خاک را تعیین کنید. بررسی این موارد ، در کیفیت محصولات قابل کشت در زمین اثرگذار است.

نحوه آزمایش خاک زمین

برای آزمایش خاک زمین خود، دو راه وجود دارد:

• می‌توانید از کیت آزمایش خاک استفاده کنید. این کیت ها در اکثر مراکز خرید یا فروشگاه های آنلاین موجود است و معمولاً شامل دستورالعمل هایی در مورد نحوه گرفتن نمونه خاک و آزمایش آن است.
• نمونه ای از خاک زمین خود را به آزمایشگاه خاک شناسی بفرستید. این آزمایشگاه ها را می توانید با جستجو در اینترنت پیدا کنید.

۲. پاکسازی زمین ( شخم زنی و علف چینی)

هنگامی که خاک زمین کشاورزی مورد ارزیابی قرار گرفت، در مرحله بعدی از مراحل آماده سازی زمین کشاورزی، پاکسازی زمین از وجود هر گونه مانع مانند سنگ، کلوخ ، آوار و گیاهان هرز است. این مرحله برای اطمینان از موثر و کارآمد بودن فرآیند پیش از کشت، ضروری است. اگر زمین کوچکی دارید، می توانید آن را به صورت دستی با استفاده از ابزارهایی مانند بیل، کلنگ و چنگک مرتب کنید. اما اگر زمین بزرگی دارید، ممکن است نیاز به ماشین آلات و تجهیزات سنگین مانند بولدوزر یا بیل مکانیکی داشته باشید. قبل از شروع پاکسازی زمین، مرزهای زمین خود را مشخص کنید تا از هرگونه اختلاف با همسایگان یا سایر مالکان جلوگیری شود. برای مشخص کردن مرزهای زمین خود می توانید از نشانگرهایی مانند چوب، پرچم یا رنگ اسپری استفاده کنید.

۳. تسطیح و درجه بندی زمین

هنگامی که زمین را پاکسازی کردید، در مرحله سوم از آماده سازی زمین کشاورزی، باید زمین را شیب بندی کنید تا سطحی هموار ایجاد شود. شیب بندی شامل تغییر شکل زمین برای حذف هر گونه تپه یا فرورفتگی و اطمینان از جریان درست آب در زمین است. شیب بندی معمولاً با استفاده از ماشین آلات سنگین مانند بولدوزر، بیل مکانیکی یا گریدر انجام می شود.

اولین مرحله شیب بندی، تعیین شیب زمین است که با استفاده از تجهیزات تسطیح زمین یا تراز نقشه بردار انجام می شود. سیستم لیزری تسطیح یا سیستم تسطیح ماهواره ای زمین از تجهیزاتی است که دراین مورد کاربرد خواهند داشت. برای اطمینان از زهکشی خاک، باید شیب بیش از ۲ درصد را هدف بگیرید. پس از تعیین شیب توسط این ابزارها، عملیات تسطیح و برداشتن خاک از مناطق مرتفع و تخلیه آن در مناطق فرورفتگی آغاز می شود. این روند باید تا تراز دقیق و کامل زمین، تکرار شود.

مطالعه بیشتر : نکات مهم پیش از عملیات تسطیح زمین

مراحل آماده سازی زمین کشاورزی با تسطیح 

• عملیات تسطیح زمین کشاورزی، شامل مراحل مختلفی است. مراحل آماده‌ سازی زمین کشاورزی عبارتند از:
  • مرحله اول آماده سازی زمین کشاورزی، شامل آزمایش خاک، برداشتن و حذف موانع، علف چینی و شخم زدن خاک است. این مرحله آماده‌ سازی زمین به کشاورزان کمک می‌کند تا اطمینان حاصل کنند که زمین برای تسطیح مناسب بوده و خاک در موقعیت و شرایط بهینه برای رشد محصول با کیفیت، قرار دارد.
  • مرحله دوم شامل انتخاب روش مناسب برای تسطیح زمین بر اساس عواملی مانند اندازه زمین، نوع محصول و بودجه موجود کشاورز است. تسطیح زمین کشاورزی به صورت دستی ممکن است برای زمین‌هایی با ابعاد کوچک، مناسب باشد. این در حالی است که استفاده از روش‌های تسطیح زمین به صورت مکانیزه، لیزری یا GPS برای زمین‌های بزرگ‌تر ایده‌آل است. از سوی دیگر در انتخاب روش مناسب برای تسطیح، برخی عوامل مانند نوع خاک، نوع محصول و توپوگرافی (شیب و ناهمواری زمین) بسیار تعیین کننده هستند. برای نمونه خاک‌ها دارای خواص متفاوتی مانند بافت، ترکیب و ظرفیت زهکشی هستند. برخی از تکنیک‌های تسطیح زمین برای برخی از خاک‌ها نسبت به سایر خاک‌ها مناسب‌تر هستند.
  • مرحله سوم آماده سازی زمین کشاورزی، اجرای عملیات تسطیح است.
  • مرحله نهایی، آزمایش سطح برای حصول اطمینان از تراز و مناسب بودن زمین برای رشد محصول است. این مرحله ممکن است شامل استفاده از یک دستگاه تسطیح زمین برای از بین بردن و صاف کردن هر گونه برآمدگی یا ناهمواری باشد.

روش های انجام تسطیح در آماده سازی زمین

روش های انجام تسطیح بسته به نیازهای زمین و نوع محصولات، می‌تواند متفاوت باشد. برخی از رایج‌ترین روش‌های تسطیح عبارتند از:

• روش دستی: این روش شامل استفاده از ابزارهای دستی مانند بیل و چنگک برای صاف کردن زمین است. این روش مناسب مزارع کوچک بوده و نسبتاً کم هزینه است. از معایب این روش می‌توان به زمان بر بودن و کار فشرده اشاره کرد.
• تجهیزات مکانیزه: این تکنیک شامل استفاده از تجهیزات مکانیکی مانند تراکتور، گریدر، بولدوزر و اسکریپر برای هموارسازی زمین است. این روش برای مزارع بزرگ مناسب است. تسطیح مکانیزه زمین نسبت به روش دستی راحت‌تر، سریع‌تر و کارآمدتر است اما هزینه بالاتری دارد.
• تسطیح لیزری زمین: تسطیح زمین کشاورزی با لیزر شامل استفاده از  دوربین تسطیح لیزری است. این روش برای تسطیح سریع و کارآمد مزارع بزرگ، روشی مناسب است. با این وجود، هزینه بالاتری نسبت به روش‌های تسطیح زمین به صورت مکانیزه و دستی دارد.
• تسطیح زمین با GPS: این روش شامل استفاده از سیستم هدایت شده توسط GPS برای تسطیح است. این تکنیک با استفاده از دوربین ماهواره ای تسطیح زمین، دقت بالایی داشته و منجر به کاهش خطای انسانی و افزایش بهره‌وری می‌شود. از این روش می‌توان برای تسطیح سریع و کارآمد مزارع و زمین‌های بزرگ بهره برد. تسطیح زمین با GPS نسبت به روش‌های تسطیح مکانیزه و دستی گران تر است.

مطالعه بیشتر: تسطیح لیزری زمین چیست؟

۴. فشرده سازی خاک

پس از تسطیح زمین در مراحل اماده سازی زمین برای کاشت، فشرده سازی خاک برای اطمینان از پایداری خاک زمین انجام می شود. فشردگی خاک شامل متراکم کردن ذرات خاک است که باعث افزایش تراکم خاک و بهبود ظرفیت کشت در آن می شود. فشرده سازی خاک معمولاً با استفاده از غلتک انجام می شود.

قبل از شروع فشرده سازی خاک، باید مطمئن شوید که خاک به اندازه کافی خشک است تا متراکم شود. اگر خاک بیش از حد مرطوب باشد، می تواند باعث فرو رفتن تجهیزات در خاک شده و رسیدن به سطح مطلوب تسطیح را دشوار کند. همچنین باید اطمینان حاصل کنید که خاک عاری از هرگونه موانعی مانند سنگ بزرگ است، چرا که می توانند به تجهیزات آسیب برسانند.

۵. غنی سازی خاک ( کود دهی )

مرحله بعدی در اقدامات اولیه در اماده سازی زمین، غنی سازی خاک است. بهتر است برای بهبود حاصلخیزی و بافت خاک، به آن ترکیبات آلی مانند کمپوست یا کود یا مواد معدنی مانند ماسه یا خاک رس اضافه کنیم. نوع افزودنی خاک که انتخاب می‌کنید به نتایج آزمایش خاک و نوع محصولاتی که می‌خواهید پرورش دهید، بستگی دارد.

محتوای ترکیبات آلی، نوع کود و نیاز به هرگونه تغییر در محتوای خاک، با بررسی نتایج آزمایش خاک و اطلاعاتی که در مورد سطح pH خاک بدست می آید، مشخص می شود. به عنوان مثال، اگر خاک شما کمبود نیتروژن دارد، بهتر است کمپوست یا کود دامی حاوی نیتروژن بالا اضافه کنید. همچنین اگر خاک شما خیلی اسیدی است، نیاز است برای کمک به افزایش سطح  pH، به خاک آهک اضافه کنید. اگر قصد دارید محصولاتی بکارید که به خاکی با زهکشی خوب نیاز دارند، ممکن است بخواهید برای بهبود زهکشی خاک، ماسه اضافه کنید. اگر قصد دارید محصولاتی بکارید که به خاکی با ظرفیت نگهداری آب بالا نیاز دارند، ممکن است بخواهید خاک رس اضافه کنید.

آماده سازی زمین برای کاشت

پس از اخذ مجوزهای لازم و انجام اصلاحات مورد نیاز خاک، ممکن است با بررسی متخصصین، روند آماده سازی خاک تکرار شود. در وهله اول، پاکسازی مجدد انجام می شود. این فرآیند شامل حذف هر گونه پوشش گیاهی یا سنگ و کلوخ از زمین است که ممکن است در روند تسطیح اختلال ایجاد کند. پس از پاکسازی محل، فشرده سازی مجدد خاک انجام می شود. مهم است که اطمینان حاصل شود که خاک به طور یکنواخت در کل سطح زمین فشرده شده است تا از هر گونه نشست یا فرسایش ناهموار جلوگیری شود. پس از فشرده سازی خاک، افزودن مجدد مواد غنی ساز خاک انجام می شود. هنگام افزودن مواد اصلاحی خاک، مهم است که آنها به طور کامل در خاک مخلوط شوند تا اطمینان حاصل شود که به طور مساوی توزیع می شوند.

مرحله نهایی اماده سازی زمین برای کاشت، عملیات تسطیح زمین به وسیله تجهیزات تسطیح زمین و آزمایش سطح زمین برای حصول اطمینان از تراز و مناسب بودن آن برای رشد محصول است. این مرحله ممکن است شامل استفاده از یک دستگاه تسطیح زمین برای از بین بردن و صاف کردن هر گونه برآمدگی یا ناهمواری باشد. استفاده از ماشین آلات مجهز به سیستم های ماهواره ای و لیزری منجر به تسطیح دقیق زمین خواهد شد.

مطالعه بیشتر: بررسی چالش ‌های تسطیح زمین

انواع کودهای مناسب در اماده سازی زمین برای کاشت

استفاده از کودهای مناسب در پس از تسطیح زمین، می‌تواند روند بهبود کیفیت خاک را تسریع کند. در ادامه، به بررسی انواع کودهای مورد استفاده در کشاورزی پس از تسطیح زمین با تأکید بر بهبود کیفیت خاک پرداخته می‌شود.

کودهای شیمیایی: این کودها شامل مواد معدنی نظیر نیتروژن، فسفر و پتاسیم هستند که به عنوان عناصر اصلی مورد نیاز گیاه به خاک اضافه می‌شوند. استفاده از این کودها در آماده سازی خاک کشاورزی پس از تسطیح زمین، می‌تواند بهبود کیفیت خاک را به دلیل تأمین نیازهای گیاهان به مواد مغذی و افزایش عملکرد محصولات، تسریع کند.

کودهای آلی: این کودها شامل مواد آلی مانند کودهای کمپوست و کودهای خوراکی هستند که از مواد زیستی تولید می‌شوند. استفاده از این کودها در آماده سازی زمین کشاورزی، می‌تواند بهبود کیفیت خاک را به دلیل افزایش آلودگی خاک و تأمین مواد آلی به آن، تسریع کند.

کودهای زیستی: این کودها شامل میکروارگانیسم‌های مفیدی مانند باکتری‌ها و قارچ‌ها هستند. استفاده از این کودها در مراحل آماده سازی زمین کشاورزی می‌تواند بهبود کیفیت خاک را به دلیل افزایش تعاملات مفید در خاک و افزایش تولید مواد آلی، تسریع کند.

با این حال، باید توجه داشت که استفاده از کودهای زیاد، می‌تواند به جای بهبود کیفیت خاک، به آلودگی آن منجر شود. بنابراین، استفاده از کودهای مناسب و با توجه به نیاز گیاهان و خاک، بسیار مهم است.

نتیجه گیری:

مهم است که زمان بگذارید و زمین خود را به درستی برای کشت آماده کنید تا مطمئن شوید که محصولات شما بهترین شانس ممکن را برای رشد دارند. با آماده سازی مناسب و توجه به جزئیات، می‌توانید یک زمین سالم و پربار ایجاد کنید که برای سال های آینده برداشت های فراوانی را برای شما فراهم می کند.

سوالات متداول:

۱.مهمترین اقدامات پیش از کشت در زمین چیست؟

شخم زنی، پاکسازی زمین و بررسی نوع خاک

۲.برای آماده سازی زمین برای کشت به چه تجهیزاتی نیاز است؟

تجهیزات مورد نیاز برای تسطیح زمین به اندازه و وضعیت زمین و اینکه بخواهید به صورت دستی یا ماشینی روی زمین خود کار کنید، بستگی دارد.

۳. چگونه شیب زمین تعیین می شود؟ 

با استفاده از تراز نقشه برداری و تجهیزات تسطیح ماهواره ای یا لیزری. تراز ابزاری است که اختلاف ارتفاع بین دو نقطه را اندازه گیری می کند.

۴. چگونه خاک زمین کشاورزی را برای کشت آماده کنیم؟ 

برای آماده سازی خاک برای کشت، باید هرگونه سنگ یا کلوخ را از سطح زمین پاکسازی کنید. همچنین ممکن است نیاز به افزودن خاک سطحی یا سایر اصلاحات برای بهبود کیفیت خاک زمین داشته باشید.

۵. مهمترین اقدامات پیش از تسطیح زمین چیست؟

شخم زنی و پاکسازی زمین و بررسی نوع خاک

۶. تسطیح زمین چقدر طول می کشد؟
مدت زمان لازم برای تسطیح زمین به عوامل مختلفی از جمله اندازه و وضعیت زمین و همچنین تجهیزات مورد استفاده بستگی دارد. به طور کلی، تکمیل یک پروژه تسطیح ممکن است از چند روز تا چند هفته طول بکشد.